به گزارش مشرق، مقامات پاکستانی امروز اعلام کردند 115 هزار تن سیب‌زمینی به ایران صادر کرده‌اند، این در حالی است که در سال‌های گذشته برخی مواقع حتی شاهد این بوده‌ایم که سیب‌زمینی تولید داخل کشاورزان به دلیل تولید فراوان و نداشتن مشتری، در انبار فاسد شده و کشاورز با پرداخت پول به کارگران، سیب‌زمینی فاسدشده را از انبارها خالی می‌کردند، حتی در گذشته برخی افراد از محصول سیب‌زمینی تولیدی کشاورزان به عنوان کار تبلیغی هم استفاده کرد.

همه اینها نشانگر این است که تولید سیب‌زمینی در کشور فراوان بوده، اما در برخی سال‌ها به دلیل عدم مدیریت با کاهش عرضه مواجه می‌شویم.

سال‌هاست، محصولاتی مانند سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و پیاز معمولاً یک سال به دلیل تولید فراوان با کاهش قیمت و سال دیگر با پایین آمدن عرضه با قیمت بالا مواجه می‌شود که یا تولیدکننده و یا مصرف‌کننده متضرر می‌شوند و هیچ‌وقت خط تعادلی برای اینها نبوده است.

در اقتصاد کلان، به این نوع تولید و تقاضا منحنی تار عنکبوتی می‌گویند که عرضه و تقاضا از سیر منطقی تبعیت نمی‌کند. حال سؤال این است که چرا باید محصول تولیدی قابل مدیریت نباشد؟

طرح اجرای الگوی کشت که می‌تواند درمانی بر این دردها باشد سالهاست در وزارت جهاد کشاورزی خاک می‌خورد، برخی مجریان طرح می‌گویند اجرای این طرح عملی نیست، زیرا مدیران بخش کشاورزی نمی‌توانند حالت اجبار و تهدید برای کشاورز داشته باشند و آنها را مجبور به کشت محصول دیگری بکنند.

 اما پاسخ این است که مفهوم مدیریت همان هدایت عوامل به نحوی است که بهترین و بیشترین سود برای کشاورز و جامعه داشته باشد و امور هم به نحو درستی پیش رود.

طرح الگوی کشت می‌تواند قبل از هر چیز با تعیین نرخ خرید تضیمینی مناسب، با ارائه مشوق‌ها از سوی دولت از قبیل اعلام پرداخت تسهیلات و تأمین نهاده ارزان قیمت به کشاورزانی که براساس طرح وزارت جهاد کشاورزی عمل کنند و سایر امتیازات ویژه این طرح را پیاده کند.

الگوی کشت چیست؟

الگوی کشت، مدیریت زمین‌های کشت‌شده در درجه اول برای تولید محصولات اساسی و تامین نیازهای ضروری جامعه است و بعد برنامه‌سازی برای صادرات هم صورت گیرد، اما این طور نباشد که محصولات غیر ضرور به جای محصولات ضروری رشد سرطانی داشته باشد.

 طی سال‌های گذشته محصولات صیفی مانند، خربزه، هندوانه در سطح وسیعی در کشور تولید می‌شود که حتی ایران جایگاه سوم تولید خربزه و چهارم هندوانه را در دنیا دارد، اما در عوض، 90 درصد در تأمین روغن وابسته است. سالانه بیش از 7.5 میلیون تن خوراک دام و طیور وارد می‌کند و البته سال گذشته هم بیش از 7 میلیون تن گندم وارد کرد.

این آمارها نشان می‌دهد که بخش کشاورزی ما در محصولات اساسی کاملاً وابسته است و شاید در برخی محصولات که بسیاری کشورها عمداً تولید نمی‌کنند، را در اولویت قرار داده است.

محصولاتی مانند خربزه و هندوانه بیشترین مصرف آب را دارد، چهار تا پنج برابر گندم آب مصرف می‌کند، بنابراین اگر به آب به عنوان مایه حیات نگاه کنیم که چالش‌های زیادی برای آن در دنیا وجود دارد، باید قطره قطره آن را محافظت کنیم نه اینکه محصولاتی تولید کنیم که نیاز آبی فراوان دارند و در کشور هم مسرفانه و تفننی مصرف می‌شود، که این تنها هدر دادن ذخایر آبی کشور است.

امروزه در کشاورزی پایدار، تولید ماده خشک به ازای آب مصرفی مطرح است نه تولید به هر قیمتی. تولید پایدار در کشورهایی که کشاورزی پیشرفته‌ای دارند دنبال می‌شود، اما هنوز کشاورزی کشور نتوانسته است، برنامه‌های تولید پایدار را به نحو مناسبی اجرایی کند.

اخیراً وزارت جهاد کشاورزی دولت یازدهم اعلام کرد طرح الگوی کشت را امسال اجرایی می‌کند. طرح به دولت ارائه شده است، اما باید دید که آیا با اجرای این طرح پایان سریال‌های تکراری سیب‌زمینی و پیاز را که برداشت آن آغاز شده است شاهد خواهیم بود؟

سال گذشته به دلیل کاهش سطح زیر کشت، قیمت سیب زمینی به کیلویی 4500 تومان رسید.

آنچه مسلم است، زیرساخت‌های اجرای این طرح باید آماده و مدیریت  شود، وگرنه کنترل 4.5 میلیون بهره‌بردار کشاورزی برای اجرای این طرح بدون در نظر گرفتن ملزومات آن میسر نخواهد بود.